Lenne Gieles

The basis of the practice of meditation
Is relaxation

Sogyal Rinpoche

Toen ik 25 jaar geleden dit werk begon was er een deelnemer in de cursus ‘Intuïtie, je eigen wijze’ die me vroeg: “Wat doen we hier eigenlijk, we zijn voortdurend diep aan het ontspannen”. Ik had toen nog niet zoveel ervaring met zelfonderzoek maar wist kennelijk toen al dat het – net als bij een snaarinstrument – ook bij ons als mens gaat om de juiste spanning.

Zo kun je ons systeem vergelijken met een klinkend instrument waarvan de snaren heel precies op elkaar zijn afgestemd: niet te strak en niet te los. Als de snaar te slap is heeft de toon geen ‘body’; te strak kan de snaar knappen en is de toon te hoog en te scherp. Toen ik een Ierse harp leerde bespelen merkte ik dat – wilde ik kunnen beginnen – dagelijks alle snaren opnieuw gestemd moesten worden. Daar kwam bij dat mijn boerderij toen – met houtgestookte kachel en gashaard – snel afwisselende omstandigheden kende van koud naar heet en van droog naar vochtig. Dat had effect op mijn harp: soms was ze wel drie keer per dag ontstemd. Het ging me opvallen dat ook mijn eigen wisselende gevoelsleven alles te maken had met het ‘stemmen’ van mezelf. Net als bij de harp diende ik mijn eigen systeem beter te beluisteren en mijn snaren precies gestemd te houden. Het woord ‘stemming’ drukt dit letterlijk uit: te strak gespannen ervaar je een sterke concentratie van kracht die kan leiden tot gevoelloosheid, hardheid en agressie. Bij te los gespannen is je ik-grens te zwak en komt er een veelheid aan indrukken bij je binnen. Zo kan er depressie, angst en een gevoel van machteloosheid ontstaan. Het juiste midden geeft je direct een andere stemming. Je ervaart dan een lichtheid en zachte kracht waarbij je zowel helderheid als diepte ervaart. Ik voelde dat dit een belangrijke fase voor me was waarin ik leerde om precies op het scherp van de snede te leven: de juiste inspanning in ontspanning en openheid. Of zoals Zen leert: Niet-doen terwijl je doet.

Een mannelijke deelnemer aan een training verwoordt het zo:

Ik besef dat ik meestal te slap ben en te afwachtend, afhankelijk ook. Ik geef daarmee het initiatief uit handen en geef onvoldoende leiding op mijn werk. Nu span ik mezelf letterlijk iets aan en dan voel ik me direct vitaler en beter in staat om keuzes te maken Ook in mijn relatie begin ik de irritaties van mijn vrouw te begrijpen. Ik neem nu in ons gezin meer het initiatief in handen zodat zij haar ontvankelijke kant meer kan inzetten.

Vorm en ruimte samenbrengen

De juiste spankracht heeft dus wel degelijk nut: het brengt je steviger in de materie. Ontspanning maakt je losser van de materie. Ieder mens heeft de weg af te leggen van in zijn lichaam komen en binnen de beperking ontdekken dat je meer bent dan deze vorm. In dat proces zijn aangespannen spieren nuttig: ze helpen je om in de vormwereld binnen te gaan. Je voelt je er krachtig door. Als je bijvoorbeeld je grens duidelijk aangeeft geeft dat je energie en voel je je eigen energie als duidelijk en krachtig. Maar onnodige en onbewuste spanningen kosten je energie en belemmeren contact in je relaties. Je wordt onvrij. Zodra je dan weer ontspant kun je de ‘flow’ weer voelen. Die ‘flow’ ontstaat precies in het midden tussen spanning en ontspanning.

Ken Wilber noemt dit in de vorm komen: involutie, verdichting. Spanning verwijdert je van je oorsprong maar brengt je dieper in de vormwereld. Aanspannen van je systeem helpt dus bij het vormen van je persoonlijkheid of ‘ik’. Ontspanning brengt je weer dichter bij je oorsprong en helpt je te verruimen voorbij je persoonlijkheid wat Ken Wilber evolutie of verlichting noemt. In dit licht is het nodig om goed te kijken wat je nodig hebt: meer vorm en stevigheid of juist meer openheid en overgave. Een te zwak ‘ík’ kan bij teveel ontspanning in de war raken; een te strak ‘ik’ is gewend geraakt aan de controle en kan zich niet gemakkelijk meer openen. Dit openen is belangrijk omdat je in die openheid levenslicht – en dus nieuwe energie – ontvangt

Universeel levenslicht is er altijd. Het is uit zichzelf stralend en je hoeft er dus niets voor te ‘doen’. Je zou als mens dus eigenlijk nooit levenslust en energie te kort hoeven komen. Zelfonderzoek en meditatie helpen je om te zien waar je dit levenslicht verduistert door onnodige spanningen of verkrampingen. Je kunt door bewust te voelen en te luisteren je automatische spanningen opsporen en loslaten. In het aandachtig waarnemen merk je waar je jezelf teveel samentrekt, waar je verkrampt bent geraakt. Bij iedere spanning die je opmerkt en loslaat, lost een identificatie op: een vastleggen van wie je denkt te zijn.

Wanneer spanning constant en onbewust is geworden kan het licht niet tot je doordringen, dus ook geen liefdesenergie. Johan, een deelnemer aan een training, vertelt me ontroerd het volgende voorval:

Zijn geadopteerde zoontje laat vanaf het eerste begin erg veel weerstand naar hem toe zien. Hij doet erg zijn best en snapt niet waar dit aan ligt. Na een training waarin hij veel onbewuste spanning heeft losgelaten komt het jongetje bij thuiskomst naar hem toe, kruipt op schoot en zegt: ‘Zo vind ik je wel heel lief, papa’

Het gaat bij bewust leven om waakzaamheid en een doorgaand gewaarzijn van de juiste spanning. In de vele situaties die stress oproepen ( relatie, werk, verkeer, vakantie ), kan het letten op en hervinden van de juiste spankracht je hele systeem direct ontlasten: je hebt zelf de knoppen in de hand. Wat een opluchting en wat een vrijheid geeft dat!

Wat is er zo belangrijk?

Onbewuste spanningen hebben zich in de loop van je leven opgebouwd en zijn verstopt in je hele systeem. Veel ervan hebben te maken met angst:

• Angst voor verlies van geliefden, status, veiligheid: verlies van de buitenwereld
• Angst voor ik-verlies en te kort schieten: verlies van je binnenwereld.
• Angst voor ruimte, vrijheid en kiezen voor wat je echt wilt.
• Angst voor overgave: het opgeven van controle en het opgaan in iets dat groter is dan je persoonlijkheid.
• Angst voor het onbekende: uiteindelijk is echte zekerheid geworteld in het

‘onbekende’ veld van alle mogelijkheden.

Zelfonderzoek kan helpen bij het opmerken van angst in de subtiele beginfase van het ontstaan ervan. Spanningen en weerstanden fungeren hierbij als belangrijke wegwijzers. In het ‘direct ervaren’ van de weerstand gaan we naar de spanningen en de angst toe en nodigen we onszelf uit om er bij te blijven en er dieper in te voelen. Je krijgt daardoor inzicht in welk gebied en in welke situaties je ik-kramp verschijnt. Wat is er zo belangrijk dat je jezelf spant en je afsluit voor wat er gaande is? Waarvoor ben je zo bang dat je verkrampt en houvast zoekt? Door dit te erkennen en te voelen activeer je de werkzaamheid van de ziel en ontspant het ego zich. De ziel staat voor bewustzijn, ruimte en energie. Dat wat echt belangrijk is krijgt dan weer de juiste plaats in het geheel.De ervaring leert ons dat waar je ziel nog onbewust is, je lichaam zich ook onbewust gaat spannen. In EssentieCoaching begeleiden we de ander zo, dat de ziel als werkzame kracht wordt ingezet zodat het bewustzijn zich kan verdiepen. In mijn ervaring verloopt het hervinden van de juiste spanning heel geleidelijk. Het zoeken naar houvast, de grip op het plaatsen en verwerken van ervaringen en de vorming van een afgescheiden persoonlijkheid nam immers zoveel jaren in beslag. Iedere spanning verwijderde je weer meer van je oorspronkelijke wezenslicht. De spanning en kramp kun je niet in een keer loslaten maar wel stukje bij beetje, zoals een zandloper vanzelf leegloopt. In elke coachingsessie en meditatie gebeurt dit loslaten met aandacht, geduld en het steeds weer hervinden van je bodem van Zijn. Daar kan je ziel rusten, ontspan je en voel je opnieuw de ruimte die je vanbinnen hebt.

© Lenne Gieles